Η ενδοοικογενειακή βία και οι γυναικοκτονίες παραμένουν τεράστιο πρόβλημα και στην Τουρκία. Με αφορμή την Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών εστιάζουμε στην περίπτωση της νεαρής Αϊζέλ. 

Η 27χρονη Αϊζέλ* εγκατέλειψε τον άνδρα της με τα δυο τους παιδιά λόγω της συστηματικής κακοποίησης που υφίσταντο. Μέχρι πρόσφατα ζούσε σε ένα κέντρο στήριξης κακοποιημένων γυναικών. Φυσικά και συνεχίζει να ζει με το φόβο. «Θα με σκοτώσει, το ξέρω», λέει συχνά.

Η Αϊζέλ παντρεύτηκε στην ηλικία των 17, ξεκινώντας μια νέα ζωή σε μια ξένη γι΄ αυτήν πόλη. Τα πρώτα χρόνια κύλησαν σχετικά ήρεμα. Ωστόσο όταν ο άνδρας της ξεκίνησε να ασχολείται με παράνομες δραστηριότητες, κατέληξε σύντομα στη φυλακή. «Όταν βγήκε συμπεριφερόταν όλο και περισσότερο σαν μαφιόζος. Άρχισε να φορά κοστούμια και να κρατάει κομποσκοίνι. Τότε ξεκίνησε και η βία», διηγείται η Αϊζέλ. 

«Η βία δεν είχε όρια»

Όταν μετακόμισαν στη μεγαλούπολη προστέθηκε άλλο ένα πρόβλημα: ο άνδρας της εθίστηκε στα τυχερά παιχνίδια και άρχισε να αδιαφορεί για την οικογένειά του. Για να χρηματοδοτεί το πάθος του με τον τζόγο ξεκίνησε να πουλάει τις οικιακές συσκευές τους. Η οικογένεια βυθιζόταν όλο και περισσότερο στα χρέη. Τα περιστατικά κακοποίησης αυξάνονταν. Μαζί με τα παιδιά της η Αϊζέλ αισθάνονταν φυλακισμένοι μέσα στο ίδιο τους το σπίτι. 

Η βία δεν είχε όρια. Με χτυπούσε επί ώρες με τη ζώνη. Δεν είχα πού αλλού να πάω». Όταν αποφάσισε να μιλήσει στον πεθερό της και να του αποκαλύψει τον τρόμο που ζούσε, εκείνος δεν έδειξε την παραμικρή κατανόηση. Το μόνο που της είχε πει ήταν ότι «η γυναίκα μπαίνει συνήθως στο σπίτι με το νυφικό της και το εγκαταλείπει στο φέρετρο». Αυτό που τη «σκότωνε» όμως περισσότερο, όπως λέει, είναι το ότι τα παιδιά της γίνονταν μάρτυρες της κακοποίησης. «Φοβάμαι ότι θα πεθάνεις αν ο μπαμπάς συνεχίσει να σε χτυπάει», της είχε πει κάποια στιγμή ένα από τα παιδιά της. 

Φυσικά υπάρχουν στην Τουρκία νόμοι για την προστασία των γυναικών, η πρακτική εφαρμογή τους όμως είναι συχνά δύσκολη. Η Αϊζέλ είχε προσπαθήσει να αμυνθεί. Μήνυσε τρεις φορές τον άνδρα της και τού απαγορεύθηκε να έχει επαφή με τη σύζυγο και τα παιδιά του. 

Ωστόσο όταν η αστυνομία τού επέτρεψε να πάει να πάρει τα ρούχα του από το σπίτι, αυτός απλώς έμεινε εκεί. Και αυτό παρότι ο νόμος ορίζει ρητά πως όταν υπάρχει απαγόρευση επαφής για κάποιον, δεν επιτρέπεται σε καμία περίπτωση να πλησιάσει την/τον σύζυγο και τα παιδιά. Ο άνδρας της καταδικάστηκε μάλιστα και σε τρίμηνη φυλάκιση καθώς κρίθηκε ένοχος για ενδοοικογενειακή βία. Εν τέλει όμως έμεινε στη φυλακή μόλις τρεις μέρες. Πλέον η Αϊζέλ φοβάται να προχωρήσει σε νέα μήνυση. 

Αντ΄ αυτού αποφάσισε να κινηθεί αυτή τη φορά διαφορετικά και ζήτησε από την αστυνομία να συνοδεύσει την ίδια και τα παιδιά της στο κέντρο στήριξης κακοποιημένων γυναικών. Εκεί γνώρισε πολλές άλλες γυναίκες που έχουν ζήσει τον ίδιο τρόμο. Και οι οποίες, δυστυχώς, έτυχαν παρόμοιας αντιμετώπισης όταν αποφάσισαν να μιλήσουν. «Πίστεψαν τον άντρα μου και τον άφησαν ελεύθερο», είναι μια φράση που άκουσε συχνά από τις άλλες γυναίκες. 

312 γυναίκες δολοφονήθηκαν το 2020

Το γεγονός ότι οι άνδρες που βιαιοπραγούν εναντίον των γυναικών τους μένουν ατιμώρητοι, μπορεί να έχει τραγικές συνέπειες. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, καθημερινά τουλάχιστον μια γυναίκα στην Τουρκία χάνει τη ζωή της λόγω ενδοοικογενειακής βίας. Ο πραγματικός αριθμός είναι άγνωστος καθότι η Τουρκία δεν δημοσιοποιεί επίσημα στοιχεία. Σύμφωνα με την ομοσπονδία των τουρκικών συλλόγων αρωγής γυναικών, από τις αρχές του χρόνου και μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου έχουν δολοφονηθεί τουλάχιστον 312 γυναίκες. Το υπουργείο Εσωτερικών, αντιθέτως, ανακοίνωσε τον Νοέμβριο ότι κατά τους πρώτους 10 μήνες του χρόνου οι γυναικοκτονίες μειώθηκαν κατά 27%. Και αυτό χωρίς να το τεκμηριώσει στατιστικά. 

Οι οργανώσεις αρωγής από την πλευρά τους υποστηρίζουν ότι το φαινόμενο της βίας κατά των γυναικών εντάθηκε κυρίως κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Και αυτό χωρίς οι αρχές να λάβουν τα δέοντα μέτρα.
Προσφάτως μάλιστα η τουρκική κυβέρνηση εκφράστηκε κατά της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας που υπογράφηκε στην Κωνσταντινούπολη το 2011, με τον τούρκο πρόεδρο Ερντογάν να τη χαρακτηρίζει «λανθασμένη» καθότι αμφισβητεί την παραδοσιακή εικόνα των δυο φύλων. Οι δηλώσεις του είχαν προκαλέσει κύμα διαδηλώσεων σε όλη την Τουρκία. 

Η Αϊζέλ έμεινε οκτώ μήνες στο καταφύγιο γυναικών. Αφού διαβεβαίωσε τον άνδρα της ότι σε περίπτωση διαζυγίου δεν θα ζητούσε διατροφή, αυτός συμφώνησε σε συναινετικό διαζύγιο. Αργότερα η Αϊζέλ βρήκε ένα οικονομικό διαμέρισμα όπου μετακόμισε μαζί με τα παιδιά της. Το κοινωνικό επίδομα ανέρχεται στα 175 ευρώ. Το ενοίκιο στα 110. Με τα υπόλοιπα προσπαθεί να συντηρήσει τα παιδιά της. «Θα ήθελα πολύ να έρθουν μια φορά οι αρχές και να δουν πώς τα βγάζω πέρα». 

Ακόμη και μετά το διαζύγιο όμως η Αϊζέλ ζει συνεχώς με το φόβο και δεν αισθάνεται ασφαλής. Μπορεί ο νόμος να ορίζει ότι ο πρώην σύζυγός της δεν έχει πρόσβαση στα προσωπικά της δεδομένα. Η σχετική διάταξη δεν ισχύει όμως και για τα παιδιά. Γι΄ αυτό και η ίδια αποφάσισε να μην δηλώσει καταρχάς τα παιδιά της στο σχολείο. Διότι έτσι ο πρώην άντρας της θα μπορούσε να μάθει και τη διεύθυνσή τους. «Ξέρω ότι θα μας περίμενε εκεί», λέει. «Δεν τιμωρήθηκε ποτέ και γι΄ αυτό και δεν φοβάται, θα συνεχίσει να είναι βίαιος. Πόσο θα΄ θελα να μου πει κάποιος, 'δεν σε ψάχνει πια, δεν θα σε πονέσει άλλο'. Αυτό είναι το μόνο που θέλω».

*Για λόγους ασφαλείας δεν δείχνουμε το πρόσωπο της γυναίκας και έχουμε αλλάξει το όνομά της. 

Μπουρτσού Κάρακας

Επιμέλεια: Κώστας Συμεωνίδης